Elm və Kosmos
NASA, Yanacaq Saxlama Texnologiyasını Təkmilləşdirmək Üçün Yeni Soyutma Sistemini Sınaqdan Keçirir
1
1
Süni İntellekt
Oxumaq vaxt alır?
Məqalələri dinləyə bilərsiz
NASA, uzunmüddətli kosmik missiyalarda yanacaq itkisini minimuma endirmək məqsədilə yeni iki mərhələli aktiv soyutma sistemini sınaqdan keçirir. Bu sistem, kriogen yanacaq saxlanmasını daha effektiv etmək üçün 20 müxtəlif texnologiyanı bir araya gətirir. Məlum olduğu kimi, kosmosun soyuq olması barədə ümumi təsəvvürlərə baxmayaraq, günəş enerjisi kriogen yanacaqların saxlanmasını çətinləşdirən istilik artımına səbəb olur. NASA-nın mühəndisləri bu problemi həll etmək üçün innovativ yanaşmalar tətbiq edirlər.
Kriogen yanacaqlar, xüsusilə maye hidrogen və oksigen, kosmik tədqiqatların əsas yanacaq növlərindən biridir. Onların maye halında saxlanması üçün müvafiq olaraq -254°C və -184°C temperaturda olmalıdır. Marsa insanlı missiya kimi uzunmüddətli kosmik layihələr üçün bir neçə buraxılışla kifayət qədər yanacaq orbitə çıxarılmalı və saxlanmalıdır. Lakin saxlanma zamanı günəş radiasiyası yanacağı qızdıraraq bir hissəsini qaz halına çevirir. Bu, tankda təzyiqin təhlükəli şəkildə artmasına səbəb ola bilər. NASA, bu problemi həll etmək üçün ya yanacaq tankını daha böyük dizayn edir, ya da qazı çıxararaq təzyiqi azaldır, lakin bu zaman qiymətli yanacaq itirilir.
Yeni iki mərhələli aktiv soyutma sistemi, bu problemləri aradan qaldırmağa yönəlib. Sistem, yanacaq tankını əhatə edən maye helium borularından ibarətdir. Bu helium -254°C temperaturda saxlanılır və günəş radiasiyasını əks etdirən alüminium təbəqə ilə örtülür. Alüminium təbəqənin üzərinə isə -181°C temperaturda saxlanılan helium qazı boruları yerləşdirilib. Bu dizayn həm aktiv, həm də passiv soyutma üsullarını birləşdirərək yanacaq itkisini minimuma endirmək üçün çalışır.
Soyutma sistemi, yanacaq tankı ilə ətrafdakı helium boruları arasında konveksiya prosesinə əsaslanır. Helium isə "kriokuler" adlı cihazla soyudulur. Bu cihaz, istiliyi yanacaq tankından istilik sinkinə ötürərək onu radiasiya yolu ilə kosmosa yayır. Kosmosda konveksiya və ya keçiricilik olmadığı üçün bu, istiliyi uzaqlaşdırmağın yeganə üsuludur.
NASA-nın Marshall Kosmik Uçuş Mərkəzində bu tam soyutma sistemi üzərində sınaqlar davam edir və sentyabr ayında başa çatması planlaşdırılır. Lakin NASA-nın maliyyələşmə problemləri və dizayn dəyişiklikləri səbəbilə, sistemin uçuş testindən nə vaxt keçəcəyi hələ ki, məlum deyil. Bu texnologiyanın gələcəkdə kosmik tədqiqatlarda istifadə olunması, uzunmüddətli insanlı missiyaların uğuru üçün həlledici rol oynaya bilər.
1