NASA-nın Parker Günəş Zondunun məlumatlarından istifadə edən yeni bir araşdırma, Günəş küləyində 'helislik maneəsi' adlanan fenomenin ilk birbaşa sübutlarını təqdim edib. Bu kəşf, London Queen Mary Universitetinin tədqiqatçıları tərəfindən 'Physical Review X' jurnalında dərc edilib və Günəş atmosferinin necə milyonlarla dərəcə isindiyini və Günəş küləyinin necə supersonik sürətə çatdığını anlamağa dair uzun müddətdir davam edən iki sirrə işıq salır.

Günəşin atmosferi, yəni korona, səthindən daha isti olması ilə elm adamlarını onilliklərdir təəccübləndirir. Bundan əlavə, plazma və maqnit sahələrinin Günəşdən davamlı axını olan Günəş küləyi inanılmaz sürətlə sürətlənir. Turbulent dissipasiyanın - mexaniki enerjinin istiliyə çevrilməsi prosesi - bu iki fenomenin hər ikisində mühüm rol oynadığına inanılır. Lakin, plazmanın əsasən toqquşmasız olduğu Günəşə yaxın mühitdə bu dissipasiya mexanizmləri hələ də tam başa düşülməyib.

Bu yeni araşdırma, Günəş atmosferindən birbaşa keçərək bu ekstremal mühiti ilk dəfə araşdırmağa imkan yaradan Parker Günəş Zondunun məlumatlarına əsaslanır. Araşdırma, 'helislik maneəsinin' aktiv olduğunu və turbulent dissipasiya təbiətini əsaslı şəkildə dəyişdirdiyini göstərən əhəmiyyətli sübutlar təqdim edir. Bu təsir, əvvəllər nəzəri olaraq irəli sürülmüşdü və enerjinin kiçik miqyaslarda turbulent kaskadı üçün maneə yaradır, bununla da plazmanın necə isindiyini və dalğalanmaların necə dağıldığını əsaslı şəkildə dəyişir.

Araşdırmanın aparıcı müəllifi və London Queen Mary Universitetinin doktorantı Cek Makintayr bildirib: 'Bu nəticə həyəcanvericidir, çünki 'helislik maneəsinin' mövcudluğunu təsdiq edərək, əvvəllər izah edilməmiş Günəş küləyinin xüsusiyyətlərini, o cümlədən protonlarının niyə elektronlarından daha isti olduğunu izah edə bilirik. Bu, yalnız Günəş küləyini anlamaq üçün deyil, həm də astrofizikanın digər sistemləri üçün mühüm nəticələrə malikdir.'

Tədqiqat qrupu həmçinin bu maneənin meydana gəldiyi konkret şərtləri müəyyən edib. Onlar aşkar ediblər ki, maqnit sahəsinin gücü plazmadakı təzyiqlə müqayisədə böyük olduqda və turbulentliyi təşkil edən əks istiqamətli plazma dalğaları arasında tarazlıq pozulduqda maneə tam inkişaf edir. Bu şərtlər Günəş küləyində Günəşə yaxın ərazilərdə tez-tez rast gəlinir və Parker Günəş Zondunun hazırda araşdırdığı mühitdə bu təsirin geniş yayılmış olduğunu göstərir.

Tədqiqatın rəhbəri və London Queen Mary Universitetinin Kosmik Plazma Fizikası üzrə oxucusu Dr. Kristofer Çen əlavə edib: 'Bu məqalə 'helislik maneəsinin' mövcudluğuna dair aydın sübutlar təqdim edir və bu, korona istiləşməsi və Günəş küləyinin sürətlənməsi ilə bağlı uzun müddətdir davam edən suallara cavab verir. Bu tapıntılar kosmik hava şəraitini daha yaxşı proqnozlaşdırmağa imkan verir.'

Bu kəşfin təsirləri yalnız Günəşimizlə məhdudlaşmır. Kainatdakı bir çox isti, seyrək astrofizik plazmalar da toqquşmasızdır. Enerjinin bu mühitlərdə istiliyə necə çevrildiyini anlamaq astrofizika üçün geniş nəticələrə malikdir. Günəş küləyində 'helislik maneəsinin' birbaşa müşahidəsi bu mürəkkəb prosesləri öyrənmək üçün unikal təbii laboratoriya təqdim edir.