Uşaqlıqda ulduzlara baxıb uzaq dünyalara kosmik səyahətləri xəyal etmək çoxlarımız üçün adi bir görüntü idi. Amma qara dəliyə missiya? Bu, hətta ən fantastik elmi-fantastik əsərlərin belə ötəsinə keçən bir fikir idi. Lakin indi bu ideya reallığa çevrilə bilər. Fudan Universitetindən astrofizik Kosimo Bambi, yaxınlıqdakı qara dəliyə mikro ölçülü kosmik aparatlar göndərməyi təklif edir. Bu "nanokosmik aparatlar" cəmi bir neçə qram ağırlığında olacaq və mikroçip və işıq yelkənindən ibarət olacaq. Onlar Yer üzündə yerləşən güclü lazerlər tərəfindən işıq sürətinin üçdə birinə qədər sürətləndirilməklə hərəkət edəcək. Missiya uzunmüddətli olacaq – yaxınlıqdakı 20–25 işıq ili məsafədəki qara dəliyə çatmaq üçün təxminən 70 il, məlumatların Yerə geri çatması üçün isə əlavə 20 il tələb olunacaq. Beləliklə, ümumi missiya müddəti təxminən 80–100 il olacaq. Qara dəliklər kainatın ən ekstremal şəraitlərini təmsil edir və fizikanın sərhədlərini sınağa çəkir. Bu missiya bir çox fundamental suallara cavab tapa bilər: Qara dəliyin həqiqətən də heç bir şeyin qaça bilmədiyi hadisə üfüqü varmı? Qara dəliklər yaxınlığında fizika qanunları dəyişir mi? Eynşteynin ümumi nisbilik nəzəriyyəsi bu ekstremal şəraitdə də keçərlidirmi? Bu suallar təkcə akademik maraq doğurmur, həm də kainat, zaman və məkan haqqında biliklərimizi kökündən dəyişdirə bilər. Lakin bu missiyanın həyata keçirilməsi üçün iki böyük maneə var. Birincisi, yaxınlıqdakı qara dəliyi tapmaq lazımdır. Qara dəliklər işıq yaymadığı və əks etdirmədiyi üçün teleskoplarla görünmür. Onları yalnız yaxınlıqdakı ulduzlara təsirlərini və ya işığı necə əyilməsini müşahidə etməklə müəyyən etmək mümkündür. Buna baxmayaraq, Bambi inanır ki, yeni deteksiya texnologiyaları yaxın onillikdə, bəlkə də cəmi 20–25 işıq ili məsafədə bir qara dəliyi tapmağa kömək edə bilər. İkinci çətinlik isə texnologiyanın inkişaf etdirilməsidir. Ənənəvi kosmik gəmilər bu cür missiya üçün çox ağır və yavaşdır. Təklif olunan nanokosmik aparatlar isə kosmosda onilliklər boyu sağ qalmalı və məlumatları toplamaq və ötürmək qabiliyyətini saxlamalıdır. "Bizdə bu texnologiya indi yoxdur, amma 20-30 il ərzində ola bilər. Hazırda yalnız lazerlər təxminən bir trilyon avroya başa gələrdi və nanokosmik aparat texnologiyası hələ mövcud deyil," deyə Kosimo Bambi açıqlayıb. O, buna baxmayaraq optimistdir və keçmişdə "mümkünsüz" hesab edilən nailiyyətləri xatırladır. İnsanlar bir zamanlar cazibə dalğalarını aşkar etməyin mümkün olmadığını deyirdi – 100 ildən sonra bu baş verdi. İnsanlar qara dəliklərin kölgələrini müşahidə etməyin mümkünsüz olduğunu düşünürdü – indi isə iki qara dəliyin görüntüləri var. Bu missiya nə qədər fantastik görünsə də, elmi ambisiyanın sərhədləri necə genişləndirdiyini göstərir. Hətta tam missiya mümkün olmasa belə, bu müddətdə inkişaf etdirilən texnologiyalar kosmosun tədqiqinə və kainat haqqında anlayışımıza inqilabi təsir göstərə bilər. Bir gün qara dəliyin sərhədinə toxunma ehtimalı, hətta bu bir kağız klipsindən kiçik bir cihaz vasitəsilə olsa belə, insanın kainatın ən dərin sirlərinə çatmaq üçün göstərdiyi maraq və yaradıcılıq qabiliyyətini nümayiş etdirir.