Mühəndislər qədim Roma betonunun reseptlərini yenidən araşdıraraq müasir tikinti sahəsində daha davamlı həll yolları tapmağa çalışırlar. Yeni tədqiqat nəticəsində qədim Roma betonunun xammal və enerji tələbini təhlil edən mühəndislər, müasir sement istehsalını təkmilləşdirmək üçün faydalı üsullar aşkarlayıblar.

Maraqlıdır ki, Roma betonunun hazırlanması Portland sementindən daha çox su və istixana qazı emissiyası tələb edir. Portland sement bu gün ən çox istifadə olunan sement növüdür. Lakin ilkin enerji xərcləri daha yüksək olsa da, Roma betonunun uzunömürlü olması onu uzunmüddətli perspektivdə daha ekoloji hala gətirə bilər. Qədim Roma betonunun tez-tez təmirə və ya yenilənməyə ehtiyac duymaması bu üstünlüyü təmin edir.

Tədqiqatın rəhbəri, Kolumbiyadakı Şimal Universitetindən mühəndis Daniela Martinez bildirir ki, Roma betonunun müasir formulalarla müqayisədə daha uzun müddət davamlı olması, karbon emissiyalarını azaltmaq baxımından əhəmiyyətlidir. "Roma betonunun strategiyalarını müasir innovasiyalarımızla birləşdirə bilsək, daha davamlı bir tikinti mühiti yarada bilərik," deyə o əlavə edir.

Roma betonunun müasir betonla müqayisəsi çətin olsa da, maraqlı bir xüsusiyyət diqqət çəkir: Roma betonunun "özünü bərpa etmə" qabiliyyəti. Müasir beton konstruksiyalarda tez-tez istifadə olunan polad armaturlar, zamanla korroziyaya uğrayaraq betonun çatlamasına və dağılmasına səbəb olur. Qədim Roma betonunda isə çatlar su sızdığı zaman öz-özünə təmir olunur. Bu xüsusiyyət Roma betonunun minilliklər boyu dalğalar və duzlu su ilə aşınmasına baxmayaraq, möhkəm qalmasını izah edir.

Martinez və komandasının araşdırmasına görə, Roma betonunun hazırlanmasında istifadə olunan üsullar ekoloji cəhətdən bir sıra üstünlüklərə malikdir. Portland sement və Roma sementi hər ikisi əsas tərkib hissəsi olaraq əhəng daşından istifadə edir. Əhəng daşı yüksək temperaturda yandırıldıqda "sürətli əhəng" adlı reaktiv toz əmələ gəlir. Su ilə qarışdırıldıqda bu toz güclü bir məhlul yaradır. Roma betonunun formulunda bu məhlul yerli vulkanik daşlarla qarışdırılır, müasir betonda isə gips istifadə edilir.

Roma betonunun istehsalı zamanı əhəng daşı odun, məsələn palıd və köknar ağacları ilə yandırılırdı. Bu üsul fosil yanacaqlardan istifadə etmədiyi üçün hava çirkləndirici maddələrin, məsələn, azot oksidlərinin və kükürd oksidlərinin emissiyasını 98% azalda bilər.

Beton bu gün dünyada sudan sonra ən geniş istifadə olunan materialdır və onun istehsalı qlobal antropogen karbon emissiyalarının təxminən 8%-ni təşkil edir. Arizona Dövlət Universitetindən Narayanan Neithalath bildirir ki, əgər sement istehsalı müstəqil bir ölkə kimi təsnif edilsəydi, karbon emissiyası baxımından Çin və ABŞ-dan sonra üçüncü yeri tutardı. "Paris Sazişi çərçivəsində müəyyən edilmiş iki dərəcə Selsi istilik artımı hədəfinə çatmaq üçün sementlə bağlı emissiyalar önümüzdəki onillikdə 20%-dən çox azalmalıdır," deyə o qeyd edir.

Qədim Roma betonunun öyrənilməsi bu vacib iqlim hədəflərinə çatmaqda mühüm rol oynaya bilər. Tədqiqat iScience jurnalında dərc olunub.