Kosmosda sərbəst şəkildə hərəkət edən, heç bir ulduza bağlı olmayan "sərbəst planetlər" (və ya "ulduzsuz planetlər") haqqında yeni araşdırmalar, bu planetlərin özlərinin də kiçik planet sistemləri yarada biləcəyini göstərir. Şotlandiyanın St. Andrews Universitetindən və digər institutlardan olan alimlərin apardığı araşdırma, beşdən on Yupiter kütləsi arasında dəyişən səkkiz sərbəst planetin analizinə əsaslanır. Bu planetlərdən altısının ətrafında toz diskləri aşkar edilib ki, bu da onların kiçik planet sistemləri meydana gətirə biləcəyinə işarədir. Alimlər bu araşdırmanı "James Webb Kosmik Teleskopu"nun (JWST) köməyi ilə həyata keçiriblər. Tədqiqat nəticələri "Astronomical Journal" jurnalında dərc edilib və aparıcı müəllif Belinda Damian tərəfindən idarə olunub. Damian qeyd edir ki, "Sərbəst planet kütləsinə malik obyektlər (FFPMO) gənc yaşlarında disklərə sahib olurlar". Araşdırma zamanı JWST-nin NIRSpec və MIRI alətlərindən istifadə edilib və səkkiz gənc FFPMO-nun spektrləri analiz olunub. Bu obyektlərin ətrafında müşahidə edilən toz diskləri, planetlərin formalaşdığı zonalara bənzəyir. Altı planetin ətrafında aşkar edilən silisium dənəcikləri və onların kristallaşması, planetlərin formalaşması üçün vacib olan ilkin addımlardan biridir. Bu cür kristallik silikatlar, xaotik mühitlərdə daha dayanıqlı olduqları üçün planetlərin yaranmasında mühüm rol oynayır. Əvvəllər bu cür strukturlar yalnız ulduzların və qəhvəyi cırtdanların ətrafında müşahidə olunmuşdu. Lakin bu, ilk dəfə sərbəst planetlərin ətrafında aşkar edilib. Tədqiqatın digər maraqlı nəticələri arasında su və karbon qazının (CO2) udulma xüsusiyyətləri də var. Bundan əlavə, müxtəlif planetlərdə atmosfer buludlarının paylanmasında və kimyəvi tərkibdə fərqlər müşahidə olunub. Bu obyektlərin ətrafındakı toz dənəciklərinin böyümə prosesi və kristallaşma dərəcəsi də fərqli olub. Professor Aleks Şolz, bu araşdırmanın nəticələrini belə izah edir: "Bu obyektlər Yupiterin kütləsinə bənzər kütləyə malikdir və öz kiçik planet sistemlərini formalaşdırmaq potensialına sahibdirlər. Bu sistemlər Günəş sisteminə bənzər ola bilər, lakin kütlə və ölçü baxımından 100 dəfə kiçikdir. Lakin belə sistemlərin həqiqətən mövcud olub-olmadığını göstərmək hələ müşahidələrə bağlıdır." Gələcəkdə istifadəyə veriləcək Nancy Grace Roman Kosmik Teleskopunun sərbəst planetləri daha geniş miqyasda araşdıracağı və bu sahədə yeni məlumatlar təqdim edəcəyi gözlənilir. Teleskopun təxminən 400 sərbəst planet kütləsinə malik obyekt aşkar edəcəyi və onların ətrafında kiçik planetlərin formalaşmasını təsdiqləyəcəyi ümid edilir. Əgər bu baş verərsə, ekzoplanetlərin kəşfi sahəsində yeni bir dövr başlayacaq.