Demensiya Böhranının Ölçüləri

Yaponiyada demensiya ilə yaşayan insanların sayı təxminən yeddi milyona çatıb. Ötən il ərzində 18000-dən çox yaşlı insan evlərini tərk edib və itkin düşüb. Təəssüf ki, onların 500-ə yaxını sonradan ölü tapılıb. Polis məlumatlarına görə, bu cür hallar 2012-ci ildən bəri iki dəfə artıb, bu da dünyanın ən yaşlı cəmiyyətində böhranın dərinliyini göstərir.

Hökumət demensiyanı ən vacib siyasət problemlərindən biri kimi müəyyənləşdirib. Səhiyyə Nazirliyinin hesablamalarına görə, demensiya ilə bağlı səhiyyə və sosial xidmət xərcləri 2025-ci ildə 9 trilyon yen olacaq, 2030-cu ilə qədər isə bu rəqəm 14 trilyon yenə çatacaq.

Texnologiyanın Roluna Ümid

Yaponiyanın son strategiyası texnologiyadan daha geniş istifadəni nəzərdə tutur. Ölkə üzrə GPS əsaslı sistemlər tətbiq olunur. Bu sistemlər demensiya xəstələrinin itkin düşməsinin qarşısını almaq üçün nəzərdə tutulub. Bəzi bölgələrdə geyilə bilən GPS cihazları təqdim edilir ki, bu da bir insan müəyyən edilmiş ərazidən çıxdıqda dərhal xəbərdarlıq edir. Hətta bəzi şəhərlərdə market işçiləri real vaxtda bildirişlər alır və itkin düşən şəxsləri saatlar içində tapa bilirlər.

Robotlar və Süni İntellektin Tətbiqi

Demensiyanı erkən aşkar etmək üçün süni intellekt texnologiyası da inkişaf etdirilir. Fujitsu şirkətinin aiGait adlı sistemi süni intellekt vasitəsilə duruş və gəzinti davranışlarını analiz edir. Bu sistem demensiyanın erkən əlamətlərini, məsələn, yavaş dönüşlər və çətinliklə ayağa qalxma kimi göstəriciləri aşkar edir.

Fujitsu-nun nümayəndəsi Hidenori Fujiwara deyir: 'Yaşla bağlı xəstəliklərin erkən aşkar edilməsi əsasdır. Həkimlər hərəkət məlumatlarından istifadə edərək vaxtında müdaxilə edə bilər və insanların daha uzun müddət aktiv qalmasına kömək edə bilərlər.'

Waseda Universitetində isə AIREC adlı humanoid robot hazırlanır. Bu robot insanlara corab geyindirmək, yumurta çırpmaq və paltar qatlamaq kimi işlərdə kömək edir. Gələcəkdə isə AIREC xəstələrin bezlərini dəyişmək və yataq yaralarının qarşısını almaq üçün istifadə edilə bilər. Lakin bu robotların insanlarla təhlükəsiz şəkildə qarşılıqlı əlaqədə olması üçün ən azı beş il daha inkişaf tələb olunur.

İnsan Dəstəyi və Sosial Təşəbbüslər

Texnologiya demensiya ilə mübarizədə güclü alət olsa da, insan əlaqəsi əvəzolunmazdır. Tokioda yerləşən 'Səhv Sifarişlər Restoranı' bu anlayışı təsdiqləyir. Restoranın qurucusu Akiko Kanna, demensiya ilə yaşayan atasından ilham alaraq bu məkanı açıb. Burada demensiya xəstələri müştərilərə xidmət edir və özlərini faydalı hiss edirlər. İşçilərdən biri olan Toshio Morita, masaları çiçəklərlə xatırlayır və müştərilərlə ünsiyyətdən zövq alır.

Kanna deyir ki, texnologiya alət ola bilər, amma cəmiyyətin dəstəyi və sosial əlaqələr demensiya ilə yaşayan insanların həyatını həqiqətən dəyişdirir. Toshio Morita isə əlavə edir: 'Mən sadəcə bir az cib xərcliyi qazanmaq istəyirdim. Fərqli insanlarla tanış olmaq mənim üçün əyləncəlidir.'

Nəticə

Yaponiyada demensiya böhranı texnologiya və sosial təşəbbüslərlə həll edilməyə çalışılır. GPS sistemləri, süni intellekt və robotlar xəstələrə kömək etsə də, insan əlaqəsi və cəmiyyətin dəstəyi bu mübarizədə əsas rol oynayır.