Çikaqo Universitetindən olan alimlər insan nəfəsində xəstəlik əlamətlərini aşkar edə biləcək yeni bir cihaz hazırlayıblar. Bu cihazın gələcəkdə qan, sidik və ya tüpürcək analizlərinə alternativ ola biləcəyi düşünülür. "Airborne Biomarker Localization Engine" (ABLE) adlanan prototip cihaz havadakı molekulları maye damcılarına çevirmək üçün kondensasiya metodu istifadə edir. Bu damcılar mövcud test texnologiyaları ilə uyğunlaşır və cihazın həm ucuz, həm də əlçatan olmasını təmin edir. Çikaqo Universitetinin professoru Bozhi Tian bu cihazın, xüsusilə sadə test zolaqları ilə istifadəyə yararlı olduğunu və tibbi diaqnostikanı daha asanlaşdıra biləcəyini qeyd edib. ABLE cihazı haqqında araşdırma "Nature Chemical Engineering" jurnalında dərc edilib. Professor Jinghua Li, Ohio Dövlət Universitetinin Materialşünaslıq və Mühəndislik Departamentindən, bu texnologiyanın gələcəkdə nəfəs analizləri ilə sağlamlıq vəziyyətini müəyyən etməyə imkan verəcəyini vurğulayıb. O, cihazın yüksək həssaslıqla işləməsini və istifadəçilərin sadəcə nəfəs alaraq sağlamlıq vəziyyəti haqqında məlumat əldə etmə ehtimalını maraqlı bir yenilik kimi qiymətləndirib. Hazırda bir çox diaqnostik testlər qan götürülməsi, tüpürcək nümunəsi və ya sidik analizi tələb edir. Bu nümunələrin toplanması xəstələr üçün müəyyən risk və narahatlıq yarada bilər. Nəfəs analizi bu problemləri aradan qaldırmağa kömək edə bilər. İnsan bədəni uçucu üzvi birləşmələr (VOC) adlanan kiçik molekullar yayır ki, bunlar nəfəsdə mövcuddur. Araşdırmalar göstərir ki, müəyyən kimyəvi maddələr tibbi vəziyyətlərlə əlaqələndirilə bilər. Alimlər 327 nəfəsdən yayılmış VOC-u xəstəliklərlə əlaqələndirən bir məlumat bazası hazırlayıblar. ABLE cihazı nəfəsdən gələn havanı nasos vasitəsilə çəkir, su buxarı əlavə edir və qarışığı soyudaraq kondensasiya yaradır. Bu, havadakı birləşmələri maye damcılarına çevirərək toplanma rezervuarına yönləndirir. Cihazın prototipi 10x20 sm ölçüsündədir və təxminən 200 ABŞ dollarına başa gəlir. 10 dəqiqə ərzində 1 millilitr nümunə toplamaq gücünə malikdir ki, bu da mövcud maye analiz metodları üçün kifayət qədər material təmin edir. Araşdırma qrupu cihazın səmərəliliyini sübut etmək üçün bir neçə təcrübə aparıb. Bir təcrübədə insan nəfəsindəki qlükozanı analiz edərək cihazın yüksək həssaslıqla işlədiyini təsdiqləyiblər. Digər təcrübədə "insanlaşdırılmış" laboratoriya siçanları ilə işlər aparılıb. Bu siçanlar insan körpələrindən əldə edilən mikroblarla təchiz edilib və onların nəfəsindəki iltihab tənzimləyiciləri müqayisə edilib. Preterm doğulmuş körpələrdən alınmış mikroblarla təchiz edilmiş siçanların nəfəsində daha yüksək səviyyədə iltihab tənzimləyiciləri aşkar edilib. Cihaz həmçinin havada olan polen allergenləri və aerozollanmış E. coli bakteriyalarını toplamaq üçün də istifadə edilib. Bu, cihazın ətraf mühitin hava keyfiyyətini izləmək üçün də faydalı ola biləcəyini göstərir. Bununla belə, alimlər qeyd edirlər ki, havadakı VOC-ların tam şəkildə xəstəliklərlə əlaqəsini müəyyən etmək üçün daha çox araşdırmaya ehtiyac var. Tədqiqat qrupu hazırda iltihablı bağırsaq xəstəlikləri ilə mübarizə aparan həkimlərlə əməkdaşlıq edir. Məqsəd nəfəsdəki iltihab əlamətlərini müəyyən etməkdir. Alimlər cihazı daha kiçik ölçülərə gətirmək və geyilə bilən bir formaya çevirmək üçün çalışırlar. Eyni zamanda, cihazın kommersiyalaşdırılması istiqamətində addımlar atılır ki, bu da onun daha çox tibbi müəssisəyə çatdırılmasını və VOC-ların tibbi əhəmiyyətinin araşdırılmasını mümkün edəcək. ABLE cihazının tibbi diaqnostikada yeni bir dövr açacağı gözlənilir.