Elm və Kosmos

Yer Kürəsi 80 Santimetr Əyilib: Alimlər Narahatdır

1
Link kopyalandı

1

28.07.2025, 21:50

Süni İntellekt

Oxumaq vaxt alır?

Məqalələri dinləyə bilərsiz
Yer kürəsinin 80 santimetr əyilməsi alimlər arasında ciddi narahatlığa səbəb olub. Bu dəyişiklik Yer kürəsinin fırlanma oxunda baş verib və əsas səbəb kimi insanların yeraltı suları nasoslarla çıxarması göstərilir. Bu barədə "Geophysical Research Letters" jurnalında dərc olunan bir araşdırma məlumat verir. Araşdırmaya görə, son iyirmi ildə yeraltı sularının çıxarılması Yer kürəsinin 80 santimetrə qədər əyilməsinə səbəb olub. Bu proses, həmçinin dəniz səviyyəsinin 6 millimetrə qədər qalxmasına gətirib çıxarıb. Seul Milli Universitetindən geofizik Ki-Von Seo bildirir ki, yeraltı sularının yenidən paylanması Yer kürəsinin fırlanma oxunun dəyişməsində iqlimlə əlaqəli səbəblər arasında ən böyük təsirə malikdir. NASA-nın 2016-cı ildə apardığı araşdırma da suyun paylanmasının Yer kürəsinin fırlanmasına təsir etdiyini göstərmişdi. Lakin bu yeni araşdırma, yeraltı sularının çıxarılmasının necə ciddi təsir yaratdığını daha dəqiq rəqəmlərlə ortaya qoyur. Araşdırmada 1993-2010-cu illər arasında 2,150 gigaton yeraltı suyunun çıxarıldığı və bunun əsasən suvarma və insan istifadəsi üçün istifadə edildiyi qeyd olunur. Tədqiqatçılar modelləşdirmə üsulu ilə Yer kürəsinin fırlanma oxunun dəyişməsini və suyun hərəkətini analiz ediblər. Yalnız 2,150 gigatonluq yeraltı suyunun çıxarılmasını nəzərə alan model bu dəyişikliklərlə uyğun gəlib. NASA-nın Jet Propulsion Laboratoriyasından Surendra Adhikari qeyd edir ki, bu məlumatlar yeraltı sularının qütblərin hərəkətinə təsirini kəmiyyətcə müəyyənləşdirmək baxımından vacibdir. Araşdırmaya görə, suyun haradan alındığı və hara köçürüldüyü mühüm rol oynayır. Xüsusilə Şimali Amerikanın qərb bölgələri və Hindistanın şimal-qərb hissələrindən olan yeraltı suları bu əyilmədə əsas təsirə malikdir. Alimlər hesab edirlər ki, bu məlumatlar suyun hərəkətinin daha uzunmüddətli təsirlərini göstərmək üçün tarixi məlumatların da öyrənilməsinə səbəb ola bilər. Ki-Von Seo əlavə edir ki, Yer kürəsinin fırlanma oxunda baş verən dəyişikliklərin müşahidəsi qitə miqyaslı su ehtiyatlarının dəyişmələrini anlamaq üçün faydalıdır. Bu məlumatlar həmçinin dəniz səviyyəsinin artmasının qarşısını almaq və digər iqlim problemlərini həll etmək üçün mühüm rol oynaya bilər. Alimlər ümid edirlər ki, bu məlumatlar əsasında gələcəkdə daha təsirli tədbirlər həyata keçirilə bilər.
1
Link kopyalandı

Bir istifadəçi, ChatGPT-ni kalkulyatorda işə salmağı bacarıb! (VİDEO)

0:00 / 0:00